ả Hàn Than

ả Lý

Nàng Lý Ký sống vào thời Hán Vũ đế.

Sưu thần ký: Quận Mãng Trung đất Đông Việt có cái hang núi có con rắn to. Hàng năm, nhân dân phải cúng cho nó một đồng nữ. Có một năm, viên quan lệnh lùng tìm đồng nữ mà chẳng được ai. Bấy giờ, ở huyện Tương Lạc có người con gái tên là Ký muốn nhân dịp này bán mình lấy ít tiền nuôi cha mẹ. Nàng bèn trốn đến cửa quan tự bán mình nộp thần rắn và xin một thanh gươm tốt, một con chó dữ. Đến ngày lễ thần rắn, Lý Ký cầm gươm dắt chó ngồi chờ sẵn trong miếu. Con rắn khổng lồ từ trong hang bò ra, Ký thả chó ra cắn còn nàng theo sau dùng gươm chém. Rắn bị thương đau đớn, lao vọt ra khỏi hang đến trước sân miếu thì chết. Việt Vương Hán Vũ đế (Tức Đông Việt Vương, Đông Việt là tên nước được lập ra từ năm Kiến nguyên, năm 140 trước công nguyên) nghe biết chuyện bèn đón vào cung lập làm hoàng hậu.

ả Tạ

Nàng Tạ Đạo Uẩn đời Tấn.

Thông chí: Tạ Đạo Uẩn là con gái An Tây tướng quân Tạ Dịch đời Tấn. Nàng nổi tiếng thông minh, học rộng, có tài biện luận, giỏi thơ văn. Tạ Dịch ngưòi đất Dương Hạ, chú Tạ Đạo Uẩn là Tạ An thường hỏi Kinh thi, nàng đều trả lời rành rọt. Một hôm, nhân họp mặt gia đình, gặp buổi tuyết xuống, Tạ An hỏi : "Cảnh tuyết rơi có thể ví với cái gì được ?" Người cháu tên Lãng thưa : "Tán diêm không trung sai khả nghĩ" (Có thể ví với muối tán nhỏ bay không đều nhau trong không trung). Đạo Uẩn lại nói : "Ví nhược liêu nhữ nhân phong khởi" (Không bằng ví với sợi bông liễu bay khi gió thổi). Tạ An phục tài.

Kiều:
Khen tài nhả ngọc phun châu.
Nàng Ban ả Tạ cũng đâu thế này.

ác vàng

Do chữ "Kim ô" chỉ mặt trời, theo truyền thuyết trên mặt trời có con quạ vàng.

ải Du

Cửa ải phía Tây Bắc Trung Quốc. Mông Điềm đời Tần từng dựng ải ở đây để chống Hung Nô.

Am Hán chùa Lương

Chữ gọi chung những am đạo thờ thần tiên thời Hán Vũ đế và những chùa thờ phật thời Lương Vũ Đế, từ này dùng chỉ những lề thói mê tín, những tà giáo nhờ thế mà dấy lên.

Thông chí: Hán Vũ đế rất tin đạo thần tiên, chuộng việc xây dựng các đền đài. Còn Lương Vũ Đế ban đầu trọng Nho, về sau lại sùng Phật, cho xây dựng rất nhiều chùa ở kinh. Đương thời đã có nhiều người dân biểu can ngăn.

Xem Phật biểu họ Hàn.

An Kỳ Sinh

Người nhà Tần, rất giỏi thuốc.

Tần Thủy Hoàng mời, ông không ở lại mà trốn ra chốn Bồng Lai. Đời sau xếp ông vào loại thần tiên.

An Tôn

Tên một làng ở huyện Vĩnh Phúc, nay là Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa. Họ Hồ thiên đô từ Thăng Long vào đấy.

án Anh

Tức Yến Tử.

án đồ

Từ chữ an đổ (yên vách)

Nói chính sách yên dân, theo lề thói cũ là làm cho dân được an cư lạc nghiệp.

Hán thư: Bái công đóng quân ở Bái thượng, triệu tập hào kiệt lại nói: Ta cam kết với các vị phụ lão: Pháp luật rút gọn lại 3 điều: Ai giết người thì phải chết, làm người bị thương và ăn trộm thì phải tội. Bỏ tất cả luật pháp nhà Tần, quan dân sống yên ổn như cũ (Lại dân án đồ như cố)"

án Mạnh ngang mày

Nói việc Nàng Mạnh khi dâng cơm cho chồng thường nâng ngang mày.

án tuyết

Bàn đọc sách nhờ bóng sáng của tuyết.

Tấn thư: Tôn Khang ham học, nhà nghèo không có tiền mua dầu thắp, phải nhờ ánh sáng của tuyết để đọc sách.

áp Nha

Tức Cảo áp Nha, người giúp Lưu Vô Song đoàn tụ cùng chồng.

ấp cây

ôm chặt cây cột cầu, chỉ việc liều thân mà thủ tiết.

Vỹ Sinh người nước Lỗ thời Xuân Thu, cùng hẹn với một người con gái gặp nhau ở dưới chân một chiếc cầu. Người con gái không đến, Vỹ Sinh thủ tín cứ ngồi đợi mãi đến khi nước dâng lên cũng không chịu bỏ đi, cứ ngồi ôm trụ cầu mà chết. (Lời sớ sách Luận ngữ, chú Sớ giải kinh).

Hoa Tiên: ấp cây một mực trần trần.

Kiều: Trần trần một phận ấp cây đã liều.

ấu An

Tên tự của Quản Ninh.