Bướm ma
Con bướm ma nhả mình trước mặt tôi
Anh xanh mặt
Điềm chẳng lànhTôi vẽ những người mặt xanh mặc áo chàm xanh
Người âm phủ
Miệt mài cây cọ trong tóc màu
Màu xanh nhuộm xanh con bướm ma.Anh bảo bướm ma đem điềm gở
Tôi không tin vào duyên số
Tôi không muốn tin vào duyên số
Giữa anh và tôi
Đã qua nhiều âu lo rồi
Hãy để cho lòng được bình yên
Hãy cứ nhìn cuộc đời thản nhiên.Tôi vẽ người âm phủ
Gọi bướm ma về nhập nhằng trước mặt tôi
Tôi nguệch ngoạc bôi lên đầy mặt tôi
Mặt tôi đủ sắc màu
Râm ran sắc màu nhảy múa
Bướm ma sợ
Bay đi
Ly Hoàng Ly
Ly Hoàng Ly là một họa sĩ của thành phố Hồ Chí Minh. Chị không chỉ vẽ tranh mà còn làm thơ. Phải chăng vì lẽ đó mà khi đọc thơ chị, ta dễ có cảm nhận "thi trung hữu họa"? Bài thơ "Bướm ma" của chị không chỉ ám ảnh tôi bởi những sắc màu mà còn bởi những ý tứ được chị gửi gắm hết sức ý nhị, độc đáo, bởi một bản lĩnh mà không phải bất cứ một cô gái nào cũng dễ dàng có được.
Con bướm ma nhả mình trước mặt tôi
Anh xanh mặt
Điềm chẳng lành
Ngay dòng thơ đầu tiên, hình ảnh con bướm ma đã xuất hiện. Dân gian đã gán cho hình hài con côn trùng xấu xí ấy cái tên "bướm ma" để rồi có biết bao nhiêu người e dè, sợ sệt nó. Thật lạ lùng là con bướm "nhả mình trước mặt tôi"- trước mặt người con gái, thế mà tác động mạnh mẽ lại dội lên người con trai đối diện khiến "anh xanh mặt". Có lẽ nỗi thất vọng bủa vây nên cô gái chẳng nói thành lời, cô vẽ:
Tôi vẽ những người mặt xanh mặc áo chàm xanh
Và chú thích thêm:
Người âm phủ
Màu xanh một lần nữa được lặp lại, tái nhạt và chết chóc. Sắc màu ấy thuộc về một thế giới nào thật lạ lẫm và xa xôi. Ta chợt nhận thấy lẩn khuất trong những con "người mặt xanh mặc áo chàm xanh" ấy là bóng hình của chàng trai đã từng xanh mặt. Anh hiện hữu trước mặt "tôi" bằng xương, bằng thịt, thế mà sao anh vẫn thuộc về lớp người cổ xưa đó? Quan niệm cũ kỹ "vạn vật hữu linh", nỗi sợ mơ hồ của anh chỉ vì một cánh bướm mỏng manh, bé nhỏ khiến niềm tin vào cuộc sống, tình yêu của anh vụt tắt. Phải chăng vì thế anh thuộc về cõi âm hơn là thực? Với anh, hình ảnh bướm ma là hiện thân của "điềm chẳng lành", "điềm gở", nó hàm chứa một nỗi đe dọa làm người ta phải khiếp đảm. Đó chẳng qua là nỗi khiếp đảm một tâm linh do con người tự nghĩ ra hay cũng chính là nỗi khiếp đảm chính bản thân mình?
Trái ngược với anh là tâm thế vững vàng của người con gái. Cây cọ trong tay cô vẫn có một sức mạnh không gì lay chuyển nổi:
Miệt mài cây cọ trong tóc màu
Màu xanh nhuộm xanh con bướm ma
Màu xanh ở đây lại lấp lánh một sự sống, một niềm tin bất diệt vào tình yêu. Nó có sức lan tỏa diệu kỳ làm nhuộm xanh cả hình hài con bướm ma, khỏa lấp đi nỗi lo sợ của con người. Phải có một bút pháp nghệ thuật điêu luyện đến nhường nào, đặc biệt là niềm tin yêu cuộc sống tràn đầy thì Ly Hoàng Ly mới có được bản lĩnh đáng khâm phục như thế. Bản lĩnh đó nâng con người lên và như ngầm khẳng định cá tính của một cái tôi không dễ dàng bị xóa nhòa.
Điều này lại càng được khẳng định hơn:
Tôi không tin vào duyên số
Tôi không muốn tin vào duyên số
Cũng một câu thơ mà thêm vào chỉ một từ "muốn" mà ý nghĩa đã hoàn toàn thay đổi, giá trị nghệ thuật cũng đạt được hiệu quả không ngờ. Nếu câu trên chỉ đơn giản là thể hiện một quan điểm thì câu sau vừa nhấn mạnh hơn, vừa có tính chất xóa bỏ, phủ nhận một niềm tin cố hữu mà người ta cho rằng trời định. Bản lĩnh vững vàng của người con gái thể hiện rõ nét nhất cũng là ở đây, bộc lộ một tính cách mạnh mẽ, không tin vào thiên mệnh, làm sụp đổ cái vòng cương tỏa ý trời có từ bao nhiêu đời nay. Bởi một lẽ thật đơn giản: "Đã quá nhiều âu lo rồi". Một câu thơ mà như buộc ra, buông xuống như một tiếng thở dài. Mệt mỏi lắm nên:
Hãy để cho lòng được bình yên
Hãy cứ nhìn cuộc đời thản nhiên
Đừng suy nghĩ, bận lòng, đừng hoảng sợ chỉ vì một con bướm ma cỏn con ấy. Đừng để những điều vô lý ám ảnh mà làm mệt cân não, chết yểu một niềm tin vào tình yêu, cuộc đời.
Cây cọ trong tay người con gái vẫn cứ miệt mài với sức công phá mãnh liệt:
Tôi vẽ người âm phủ
Gọi bướm ma về nhập nhằng trước mặt tôi
Người ta sợ, người ta xua đuổi, còn cô, cô lại gọi bướm ma về nhập nhằng, chập chờn trước mặt, để bướm ma thấy sức mạnh của con người.
Tôi nguệch ngoạc bôi lên đầy mặt tôi
Mặt tôi đủ sắc màu
Râm ran sắc màu nhảy múa
Nét nguệch ngoạc đầy ý thức và uy lực, càng làm sáng lên tính cách mạnh mẽ và quan niệm hoàn toàn duy vật của cô gái. Những sắc màu đa dạng giờ đây như những ngọn lửa "râm ran" "nhảy múa" thiêu cháy sắc xanh tái nhợt và nỗi lo mơ hồ. Vì thế mà:
Bướm ma sợ
Bay đi
Cuối cùng thì sức mạnh của con người đã thắng. Niềm tin huyền hoặc con người rồi cũng tan theo cánh bướm ma. Bài thơ hay bởi đã khẳng định được vẻ đẹp tâm hồn của người con gái nói riêng và giá trị của con người nói chung. Đó là cái đích Chân- Thiện- Mỹ mà thi ca hằng vươn tới.
(Lời bình của Lê Thùy Linh- báo Phụ Nữ Việt Nam)
Chuyên mục này được cập nhật vào thứ Tư hàng tuần
Thông tin trên mạng Netcodo
Mọi chi tiết xin vui lòng liên hệ tại
Ban Biên Tập Mạng Netcodo
Ðiện thoại: (54)847247 - Email Intranet: quantri@netcodo.vnn.vn
Email Internet: netcodo@hue.vnn.vn