Những bông hồng tái nhạt
Em có hiểu vì đâu?
Những hoa tím im lặng
Trên cánh đồng xanh màu?Vì sao trên không trung
Chim sơn ca than khóc?
Vì sao đóa hoa thơm
Tỏa một mùi chết chóc?Vì sao trên cánh đồng
Mặt trời buồn ảm đạm?
Sao trái đất quạnh hiu?
Mang một màu tang xám?Vì sao anh đau khổ?
Em hãy nói giùm anh?
Em nói đi em hỡi!
Vì sao em bỏ anh?
Tế Hanh dịch
(Qua bản dịch tiếng Pháp)
Được xếp vào hàng ngũ những nhà văn hiện thực nổi tiếng thế kỷ XIX ở Đức, nhưng với đề tài tình yêu và thiên nhiên, thơ Henrich Hainơ cũng chiếm một vị trí quan trọng trong kho tàng kiệt tác thi ca Đức. Tác phẩm "Những hoa hồng tái nhạt" không nằm ngoài muôn khúc ca tự tình đó.
Bài thơ được cấu thành bởi 8 câu hỏi chồng chéo, gối đầu lên nhau trong nỗi buồn của chàng trai bị phụ tình. Và Hainơ, với đôi mắt nghệ thuật tràn đầy xúc cảm, đã hóa thân, nhập vai cùng con người si tình ấy.
Ngay câu hỏi đầu tiên, nhà thơ đã "nhắm" vào đối tượng gây nên sự u buồn ở mọi vật xung quanh người nhìn ngắm:
"Em có hiểu vì đâu?"
Hỏi để bắt đầu cho những nét chấm phá của bức tranh xám xịt, có hoa tím, cánh đồng xanh, chim sơn ca, mặt trời, trái đất và con người hiện hữu là anh, nhưng bao trùm vẫn chỉ một màu chủ đạo thê lương. Vẽ lên như thế cũng tức là Hainơ làm công việc chuyển tải cảm xúc trong tâm hồn thiên nhiên, cảnh vật. Ông buộc thiên nhiên phải mang tâm trạng giống người chiếm lĩnh. Và từ điểm nhìn nhận nhân vật "anh", tất cả hiện hình qua ngổn ngang bao thắc mắc "vì sao".
Vì sao trên không trung
Chim sơn ca than khóc?
Vì sao đóa hoa thơm
Tỏa một mùi chết chóc?
Giữa không gian rộng mở là bầu trời vô tận, chim sơn ca không cất lên những bài hát du dương, mà lại "than khóc". Hoa không ngào ngạt tỏa hương mà đượm "mùi chết chóc". Có thể trên thực tế, chim vẫn hót, hoa vẫn thơm nhưng trước mắt nhìn của anh, nó thành biến đổi, kể cả mặt trời và trái đất, rực rỡ là thế, vui sống và uy quyền là thế cũng trở nên cô quạnh, buồn:
Vì sao trên cánh đồng
Mặt trời buồn ảm đạm?
Sao trái đất quạnh hiu
Mang một màu tang xám?
Dường như cả khôn cùng sự sống đang lắng xuống, tỉnh lại và sẻ chia với anh mọi khổ đau trong lòng. Anh hiểu vì sao muôn vật có sự "khác lạ" ấy, nhưng anh vẫn muốn đặt câu hỏi vì sao với em và chỉ riêng em. Bởi em chính là nguyên nhân gây ra những khúc mắc trong lòng anh:
Vì sao anh đau khổ
Em hãy nói giùm anh?
Em nói đi em hỡi!
Vì sao em bỏ anh?
Vẫn cái điệp khúc "vì sao" lặp lại, đầy u uất. Anh đau khổ, buồn bực, anh mất đi niềm thiết tha với cuộc đời tươi trẻ đều bắt nguồn từ "em". Vì sao em bỏ anh, em rời xa anh giữa lúc lửa tình nồng thắm. Do đó mà anh không hiểu, không biết tại sao. Bài thơ đột nhiên ứ tắc ở câu kết, cũng là câu hỏi có độ xoáy sâu nhất. Hainơ cố gắng tìm một lời giải thích nơi em, mong em hãy nói giùm, "nói đi em hỡi", lời thơ chùng xuống, da diết và xót xa. Kẻ đọc thơ cũng thấy lòng nhức nhối, cảm thông với người trai thất tình của nước Đức.
"Những bông hồng tái nhạt" xâu chuỗi bởi hàng loạt những than thở, tìm kiếm, những viền nét sinh động của một bức tranh màu xám. Người đọc chiêm ngưỡng, tấm tắc khen Hainơ, đồng thời thức dậy tự lòng mình niềm chia sẻ, thương cảm. Để rồi, qua bụi cuốn thời gian, thơ Hainơ đập mãi, nhịp đập của tuổi trẻ- tình yêu và day dứt...
(Lời bình của Bùi thị Quỳnh Liên- báo Phụ nữ Việt Nam)
Chuyên mục này được cập nhật vào thứ Tư hàng tuần
Thông tin trên mạng Netcodo
Mọi chi tiết xin vui lòng liên hệ tại
Ban Biên Tập Mạng Netcodo
Ðiện thoại: (54)847247 - Email Intranet: quantri@netcodo.vnn.vn
Email Internet: netcodo@hue.vnn.vn