Các nhà văn, nhà thơ, những nhân vật có
tên tuổi trong xã hội, trong văn chương bên cạnh những kiệt tác để đời
còn có những giai thoại lý thú nói riêng về họ. Chính vì vậy, giai thoại
văn học là một loại văn chương vừa có tính chất bác học, lại vừa có tính
chất truyền miệng, mang trong cốt cách của nó nhiều nét dân tộc độc đáo
đầy sức hấp dẫn.
Vào thứ Bảy hàng tuần, chuyên "Giai thoại Văn học" của NetCodo xin giới thiệu với bạn đọc một số giai thoại chọn lọc bổ ích và thú vị.
Mời bạn đọc cùng thưởng thức!
Hoa sen trong giếng ngọc
Mạc Ðĩnh Chi tự là Tiết Phu, người làng
Lũng Ðộng, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương, sống vào khoảng đầu thế kỷ XIV,
không rõ năm sinh và mất.
Tục truyền làng ông có một gò đất lớn, vốn là khu lăng tẩm đã
lâu đời, cây cối mọc um tùm, rậm rạp thành rừng, hươu khỉ rất nhiều. Một
bữa mẹ ông vào đó kiếm củi, bị một con khỉ độc hiếp rồi có mang. Bố ông
tức giận, cải trang làm đàn bà đi kiếm củi và giết chết con khỉ ấy. Ðược
vài hôm, ở chỗ xác con khỉ bỗng thấy mối đùn lên thành một ngôi mộ. Sau
đấy ít lâu thì bố ông mất, lúc hấp hối dặn người nhà chôn mình vào chỗ
mộ con khỉ.
Khi Mạc Ðĩnh Chi sinh ra, tướng mạo vô cùng xấu xí:
lùn, đen, mồm rộng, mũi tẹt, trán dô. Người làng thường bảo đó là con
tinh khỉ nghiệm vào. Nhưng ông lại rất thông minh, ngay từ nhỏ đã nổi tiếng
thần đồng. Ðời Trần Anh Tông, niên hiệu Hưng Long thứ 12 (1304), ông đi thi,
văn bài làm trội hơn mọi người nhưng vì mắt mũi xấu xí nên nhà vua không
muốn cho ông đỗ. Ông bèn dâng bài phú" Ngọc tỉnh lên "( Hoa sen
trong giếng ngọc) để nói lên cái phẩm giá thanh cao của mình. Trong bài phú
có những câu như:
... Phi đào lý chi thô tục, phi mai trúc chi cô hận, phi tăng
phòng chi cẩu kỷ, phi Lạc thổ chi mẫu đơn, phi Ðào lệnh đông ly chi cúc, phi
Linh Quân cửa uyển chi lan.
Nãi Thái Hoa phong đầu ngọc tỉnh
chi liên...
Nghĩa là:
Chẳng phải như đào trần, lý, tục
; chẳng phải như trúc cỗi, mai gầy
Cẩu kỳ phòng tăng khó sánh ; mẫu
đơn đất Lạc nào bì
Giậu đào lệnh cúc sao ví được;
vườn Linh Quân, lan sá kể gì
Ấ Y LÀ GIỐNG SEN TRONG GIẾNG NGỌC Ở ĐẦU NÚI THÁI HOA VẬY!...
Vua xem xong bài phú, tỏ ý rất cảm phục, liền cho Mạc
Ðĩnh Chi đỗ trạng nguyên . Về sau ông làm tới chức tả bộc xạ ( thượng
thư) và là ông quan thanh liêm, được nhân dân rất yêu mến./
Thông tin trên mạng Netcodo
Mọi chi tiết xin vui lòng liên hệ tại
Ban Biên Tập Mạng Netcodo
Ðiện thoại: (54)847247 - Email Intranet: quantri@netcodo.vnn.vn
Email Internet: netcodo@hue.vnn.vn